Een van de vier hoofddoelstellingen van het onderzoeksprogramma van de Academische Werkplaats G4 USER is “het doen van omvangschattingen van populaties kwetsbare mensen en het verder ontwikkelen van betrouwbare methoden voor het doen van omvangschattingen”. Door de gemeente Utrecht is in samenwerking met de Universiteiten van Utrecht en Southampton recent een schatting uitgevoerd van het aantal feitelijk daklozen in Utrecht. Daarbij is gebruik gemaakt van een niet eerder bij daklozen in Nederland toegepaste methode, de afgeknotte Poisson regressie met Chao schatter. Als databron werden registratiegegevens uit de nacht- en winterkoudeopvang gebruikt. De schatting leverde een herkenbaar resultaat op, namelijk van een beperkte groep feitelijk daklozen en een forse daling t.o.v 2005, het jaar waarop de laatste omvangschatting in Utrecht was uitgevoerd. Deze methode werd met dit nieuwe onderzoek ook toegepast in de steden Den Haag, Amsterdam en Rotterdam.

De schattingen zijn uitgevoerd met een truncated Poisson regressie model met drie verschillende schatters: de Chao schatter, de bias-corrected Chao schatter en de ratio regression schatter, op basis van registratiegegevens van de winterkoudeopvang en reguliere nachtopvang. Drie meetperioden zijn gekozen van elk 2 weken tijdens welke de gehele periode de winterkouderegeling van kracht was.

Door de onderzoekers uit Den Haag, Rotterdam en Amsterdam zijn bestanden aangeleverd met per onderzoeksperiode het aantal unieke gebruikers, het aantal doorgebrachte nachten en co-variaten geslacht, leeftijd, nationaliteit en bindingsstatus (wel / niet rechthebbend). De Amsterdamse data waren niet compleet, omdat twee locaties, het Stoelenproject en AMOK, de data alleen per maand konden leveren. Een extra analyse is uitgevoerd met de complete Amsterdamse data van de maand januari 2013.

Resultaten

De uitkomsten van de drie schatters liepen per stad weinig uiteen. Bijvoorbeeld: de bias-corrected Chao, de gewone Chao en de ratio regression resulteerden in periode 1 in Rotterdam in een geschat aantal daklozen van respectievelijk 394, 396 en 406 personen. Alle drie schatters bleken redelijk stabiel over de drie perioden. De voorkeur werd gegeven aan de Chao schatter. Theoretisch gezien geeft deze schatter, bij ongelijke pakkansen, een ondergrens van de populatieomvang. Uit simulatiestudies uitgevoerd door de Universiteit Utrecht en Southampton blijkt dat de ondergrens meestal dicht bij de ware populatieomvang ligt.

De Chao schatter geeft de volgende resultaten voor onderzoeksperiode 1 (11 t/m 28 januari 2013):

* Utrecht: 270 daklozen, waarvan 231 geteld en 39 bijgeschat; 95% BI (247-327)
* Den Haag: 326 daklozen, waarvan 264 geteld en 62 bijgeschat; 95% BI (293-397)
* Rotterdam: 396 daklozen, waarvan 360 geteld en 36 bijgeschat; 95% BI (376-441)
* Amsterdam (hele maand januari): 781 daklozen, waarvan 673 geteld en 108 bijgeschat; 95% BI (739-850)

De niet-geobserveerde groep daklozen is jonger en vaker niet rechthebbend.

In totaal komt deze omvangschatting van feitelijk daklozen in de G4 op maximaal 2000 personen uit, waarvan een deel niet rechthebbenden. De USER schatting is daarmee aanmerkelijk lager dan de eerdere schatting van het CBS (12.400 daklozen). Mogelijke verklaringen zijn:

De USER schatting omvat niet alle subgroepen feitelijk daklozen. De groep die die niet op straat of in de opvang verblijft, blijft onder de radar. Tot deze groep behoren daklozen zonder OGGZ problematiek, de zgn. economisch daklozen, en het merendeel van de zwerfjongeren.

-De Chao schatter geeft een onderschatting.
-De CBS schatter geeft een overschatting.

Aanbevolen wordt hier nader onderzoek naar te doen.